Op Wikipedia valt het volgende antwoord te lezen op de vraag “is thuisonderwijs goed?”:
“Kinderen die thuisonderwijs gekregen hebben, onderscheiden zich in hun schoolvorderingen én in hun sociaal-emotionele ontwikkeling in positieve zin van hun op school onderwezen leeftijdsgenoten. Volgens sommige onderzoeken bedraagt de gemiddelde voorsprong van de thuis onderwezen kinderen zelfs meerdere leerjaren.”
Uit deze constatering kun je misschien de gevolgtrekking maken dat kinderen die thuisonderwijs gekregen hebben wellicht behoren tot wat breder ontwikkelde bevolkingsgroepen, dat hun ouders wellicht tot de wat kritischer mensen behoren en meer zelfverantwoordelijkheid nemen, of misschien wel mensen zijn die heel bewust hun kinderen niet aan de overheid die niet de hunne is wíllen uitbesteden. In plaats van te denken dat thuisonderwijs van hogere kwaliteit is, kun je er misschien ook van uitgaan dat het zelflerend vermogen van kinderen op school meer wordt verstikt dan in een huiselijke omgeving. Je zou ook kunnen opperen dat het in leeftijdsklassen indelen en door één enkele autoriteitspersoon te laten leiden niet bepaald een interessante leeromgeving biedt. We kunnen het verwijt maken dat klassikaal onderwijs wel geschikt is voor “aanleren” van “gelijkheid” en het “disciplineren” van de volwassenen van de toekomst. Is het een omgeving die ontluikende interesses en nieuwsgierigheid kapotmaakt?
Er zijn raadsleden die in de gemeenteraadsvergadering hun vinger opsteken wanneer ze iets willen zeggen.
Het idee, dat “goede scholing” nodig zou zijn voor een “goede toekomst” van je kind, en je kind dus naar een staatsschool zou moeten gaan is een onbewijsbare stelling. Het tegendeel kan evengoed het geval zijn. Ook het nut van de school voor “socialisering” is net zo’n sprookje. Zelfredzaamheid en het nemen van initiatief worden op school regelrecht afgeleerd. Een kind moet voor alles toestemming vragen. Discipline (“mogen”), stil zitten en afhankelijkheid van het collectief, “burgerschap” worden er actief aangeleerd. Zolang niet verschillende leeftijden worden gemengd (zoals bij Jenaplanscholen bijvoorbeeld wel het geval is), en oudere kinderen met jongere kinderen samen kunnen leren en spelen, is er van een gezonde socialisering al helemaal geen sprake.
Libertair Perspectief: hoe bescherm je je kind tegen de overheid.
In Nederland, met zijn top-down “wetgeving”, zijn er drie situaties bij welke de overheid je niet kán dwingen je kind naar een overheids-modelschool te sturen. Ze durven dat in hun wetsteksten nota bene “uitzonderingen” te noemen … Hier volgt een tekst:
In drie uitzonderingsgevallen mag er thuisonderwijs gegeven worden:
- De eerste is als de ouders een trekkend bestaan leiden;
- De tweede is als er in de omgeving geen school is met jouw levensovertuiging;
- De derde is als het kind fysiek of psychisch niet in staat is om een school te bezoeken.
Ouders die homeschooling willen geven, doen vaak een beroep op de tweede uitzondering. Zij moeten dan een vrijstelling aanvragen bij de burgemeesters en wethouders, één maand voordat het kind leerplichtig wordt. Bron: https://wij-leren.nl/homeschooling.php#
Let op de woordjes “mag” en “moeten”. In het dagelijkse taalgebruik word je voortdurend als ondergeschikte van autoritaire dwang neergezet volgens welke je iets wel of niet “mag” en iets anders altijd “moet”.
Het beroep op je levensovertuiging
Jij en ik kunnen stellen dat Libertarisme een levensovertuiging is. Nederland kent sinds 1983 officieel de niet nader gedefinieerde “vrijheid van religie en levensovertuiging”. Daarvóór was het grondwetsartikel 6 enkel gericht op vrijheid van godsdienst. Er stond vanaf 1848 bij: “behoudens de bescherming der maatschappij en harer leden tegen de overtreding der strafwet.” Sinds 1983 staat er: ”behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet”. Deze formulering gaat verder dan de strafwet, en brengt ook de leerplichtwet binnen bereik.
Of je op grond van je libertaire levensovertuiging “vrijstelling” kunt krijgen van de verplichte schoolopsluiting van je kind is nog maar te bezien. Het gaat om erkenning van je levensovertuiging “voor de wet”. Omdat de meeste burgemeesters en wethouders totaal aan het systeem zitten vastgeklonken zullen ze niet begrijpen dat het libertaire gedachtengoed een boven het individu gestelde overheid afwijst en dus ook de verplichting voor kinderen om overheidsscholing te moeten volgen. Socialisten en neo-liberalen zullen minder de noodzaak voelen om in dit verband hun politieke overtuigingen als “levensovertuiging” te laten erkennen, omdat het huidige schoolsysteem in veel opzichten met hun wereldbeeld overeenstemt. Het schoolsysteem zorgt er ook voor dat ouders zich beide voltijds kunnen binden aan het formele werknemerschap en daardoor bijdragers blijven aan de collectieve voorzieningen. Met twee lonen bij elkaar kunnen ze hun studieschuld wat sneller aflossen, ondanks de financiële belasting door kinderen. Ze kunnen leven volgens opofferende burgerschapswaarden die ze op school aangeleerd gekregen hebben, bijvoorbeeld: “je doet ’t voor een ander”, “je hebt een rol in de gemeenschap”, “je mag/moet dankbaar zijn dat je in deze maatschappij mag leven”. In plaats van erkenning van je zelfbestemmingsfilosofie zal je sociaalliberale buurmens nog eerder je kinderen van je weg willen laten nemen en je verklikken aan de overheid. Omdat ze misschien denken dat je een gevaar bent voor een gezonde geestelijke ontwikkeling van je kinderen. Je libertaire levensovertuiging staat voor hen gelijk met verwerpelijk egoïsme; je bent het equivalent van de ketter in de Middeleeuwen.
Wat is een “levensovertuiging”?
Terwijl de Nederlandse wet geen definitie kent van “levensovertuiging”, is de Belgische wet iets specifieker: “In België zijn er zeven erkende levensbeschouwingen: zes erediensten – katholiek, orthodox, anglicaans, protestants-evangelisch, joods en islamitisch – en daarnaast de georganiseerde vrijzinnigheid. (…) Onder de noemer “vrijzinnigen” of “vrijzinnig-humanisten” worden verschillende organisaties gegroepeerd die uitgaan van een niet-confessionele levensbeschouwing, die dus niet zijn gebaseerd op een godsdienstige geloofsleer. Zij huldigen het principe van vrij onderzoek, verwerpen dogma’s en gezagsargumenten bij de opbouw van hun overtuigingen en erkennen geen ander moreel gezag dan de mens zelf.”
Bron: https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/07/23/overzicht-levensbeschouwingen/
Deze definitie van “vrijzinnigheid” lijkt al ietsje dichter bij het Libertarisme te komen, met het verschil dat het Libertarisme niet uitsluit dat je je tegelijk tot wat voor religie of samenhorigheid dan ook kunt bekennen. Het Libertarische Sociaal Contract is niet-exclusief en verplicht niemand tot atheïsme of tot gelovigheid.
Maar de Belgen hebben wat “levensovertuiging” betreft minder problemen met de leerplicht: zij laten thuisonderwijs namelijk als volwaardig alternatief toe.
Het beroep op je levensovertuiging moet je in Nederland al direct bij het eerste kind, vóórdat het leerplichtig is, doen. Anders zit je aan de schoolplicht vast, als een paling, die een fuik binnenzwemt.
De LP zou zich ervoor kunnen inzetten om het libertaire gedachtengoed als levensovertuiging erkend te krijgen, zodat Libertariërs een beroep kunnen doen op de tweede reden voor uitzondering op de leerplichtwet. Toegegeven: Libertarisme is slechts een etiket, net zoals Joods, Katholiek of Moslim. Die “etiketten” beschikken over een uitgewerkte maatschappelijke filosofie. Dat heeft het Libertarisme ook nodig. Een expliciete grondslag voor een libertaire samenleving is gelegd met het Libertarische Sociaal Contract en met de Libertarische Grondwet. Ons probleem daarbij is dat we ons gedachtegoed zó vanzelfsprekend vinden, dat alleen al het “aanvragen” van erkenning door een of andere zelfbenoemde, zichzelf wetten gevende “overheid” fundamenteel tegen het gedachtegoed van de dwangloze samenleving ingaat!
Meer in lijn met het Libertarische gedachtegoed is het om je eigen, individuele claim op zelfbestemming te leggen met een kennisgeving. Je leven is van jezelf, je kinderen zijn van jou, totdat ze zelf te kennen geven voor zichzelf op te willen komen. En dat geldt altijd, zonder “wet” en zonder overheid.
Opdat andere mensen zich bewust worden dat de staatsreligie niet de enig zaligmakende is, kan een nuttige stap zijn om voor kinderen uit libertaire gezinnen vrijstelling aan te vragen (resp. absentie te melden) voor het vak “burgerschapskunde”. Je kunt inbrengen, dat wat de staat wil bereiken – een gemeenschap van bijdragers – vanuit jouw perspectief een onacceptabele doctrine is. Je kunt aangeven dat je zelf een libertair “burgerschapsonderwijs” kunt verzorgen, bijvoorbeeld met behulp van de Tuttle Twins-boekenserie, Jonathan Gullible, enzovoort.
Libertariërs met een trekkend bestaan (Artikel 5a van §3 van de Leerplichtwet)
Een “trekkend bestaan” kan de overheid wel ontmoedigen, maar nog net niet verbieden. De opsluiting binnen de “eigen grenzen” wacht nog op het E-ID, op de automatische gezichtsherkenning, op vaccinatiepaspoorten en op de barricaden van de 15-minuten-stad. Er zijn Libertariërs met kinderen die het zich financieel kunnen permitteren om een trekkend bestaan te leiden, en ze doen dat vaak niet in het minst om hun kinderen te exponeren aan andere culturen, talen en levenswijzen. Ze vrijwaren hun kinderen daardoor van eenzijdige maatschappijvisies. In plaats van de voordelen van de “stabilitas loci”, verkiezen ze om voortdurend te vertrekken vóórdat hun oponthoud tot “residentie” wordt en tot verplicht schoolbezoek leidt. Op die manier kunnen ze zo lang “off-the-grid” en “onder de radar” blijven als ze willen. Het leven als Expat of als Perpetual Traveller brengt best wel consequenties met zich mee, maar voor de formele scholing van je kinderen kun je nog steeds goed zorgen, en de bredere kijk op de wereld zorgt inderdaad ervoor dat deze kinderen in de regel een grote maatschappelijke voorsprong hebben op kinderen die binnen het systeem opgroeien.
Een van de mogelijkheden om je meereizende kinderen volgens het Nederlandse schoolsysteem te laten leren is via de zogenaamde “Wereldschool”. De lesstof heeft helaas zijn prijs, maar het kan een oplossing bieden voor mensen die voor hun kinderen de banden met het Nederlandse schoolsysteem niet geheel willen of kunnen verbreken. Een van de bekendste scholieren van deze wereldschool is Laura Dekker, bekend geworden als “het zeilmeisje”. Meer dan intelligent genoeg om VWO aan te kunnen, volgde ze het Wereldschool-curriculum op HAVO-niveau en hoefde dus tijdens haar single-hand wereldomzeiling wat minder tijd en geld te besteden aan schoolstof.
Keuze Vrij bij Mij Webinar over Thuisonderwijs – dinsdag 27 juni a.s.
Op dinsdag 27 juni a.s. organiseerde Keuzevrijbijmij een Webinar over Thuisonderwijs.
“Yoshi Julia van Bommel had al langer kritische vragen over het traditionele onderwijs. Ze besloot daarom haar kinderen thuisonderwijs te geven. En ze creëerde een community van ouders die dit ook doen. In dit inspirerende webinar deelt Yoshi haar kennis en ervaringen over wat erbij komt kijken als je thuisonderwijs wilt geven.” Volg de link als je je aan wilt melden.
Thuis- en afstandsonderwijs
Je ziet dus, dat er zelfs mét een binding aan Nederland een mouw te passen is aan het voldoen aan de wettelijke leerplicht. Wel is het de vraag waarom het materiaal voor thuisonderwijs zoveel moet kosten, waarom het vak “Nederlands” meer dan tweemaal zoveel moet kosten als een ander vak en of er niet te weinig “erkend” aanbod is. Omdat in België thuisonderwijs gewoon is toegestaan bestaat er daar een veel rijker aanbod van organisaties die materiaal voor thuis- en afstandsonderwijs aanbieden.
De actieve vlucht uit het schoolsysteem is niet slechts een Nederlands fenomeen. Zo zijn er Zweedse gezinnen, die naar de Finse, half-autonome en Zweedstalige Åland eilanden verhuizen om aan de Zweedse schoolplicht te ontsnappen.
Overtuigd van het gelijk van haar experten en pedagogen, bemoeilijkt de overheid ontsnappingspogingen uit de fuik van het onderwijssysteem. Terwijl overheidsonderwijs “gratis” is, zijn alle alternatieven privéscholen een grote financiële belasting voor ouders. Het Libertarisme pleit ervoor dat alternatief onderwijs in eerlijke concurrentie met het overheidsmodel staat. Daarom is het moeilijk om te accepteren dat er – bij een keuze voor privé-, thuis- of afstandsonderwijs – tegelijk inkomstenbelasting moet worden betaald waarmee de overheid het gratis onderwijs voorfinanciert. Een keuze voor minder beïnvloeding door de overheid hoort niet bestraft te worden.
Deeltje 10 van de libertaire jeugdboekenserie “The Tuttle Twins”, met de titel “The Tuttle Twins and the Education Vacation” thematiseert het verschil tussen verplichte scholing en het vrije leren. De problematiek van vakantienemen buiten de schoolvakantie komt erin voor. In het boekje treedt John Taylor Gatto op, een Amerikaanse pedagogisch coryfee. De kern van Gatto’s boodschap is:“The key to true learning is free will – the ability to choose your own path and learn what matters to you. When education is compulsory, there is no choice.” (“De sleutel tot werkelijk leren is de vrije wil – de mogelijkheid om je eigen weg te kiezen en te leren wat belangrijk is voor jou. Wanneer leren verplicht is, is er geen keuze”).
De uitgesproken kritiek op het onderwijssysteem neemt niet weg dat er veel goedwillende en hardwerkende mensen in dat systeem een rol vervullen. Het is echter heel erg hard nodig dat juist die mensen zich realiseren dat ze in een wel heel erg gereguleerd systeem zitten en wat het dwingende karakter van dit systeem sommige ouders en kinderen aandoet. De voor hen ongemakkelijke libertaire stem wordt maar al te graag weggemoffeld. En dat schuurt. Zolang er nog gemeenteraadsleden zijn die braaf hun vinger opsteken wanneer ze in de vergadering iets willen vragen, zit er iets heel verkeerd en zolang is het libertaire alternatief een betere weg.
Liever Libertair!
*) Over het thema “Onderwijs” heeft Libertair Perspectief eerder een opiniërend artikel geplaatst, zie:
https://stemlp.nl/wat-is-libertair-onderwijs/
Het standpunt van de Libertaire Partij over onderwijs kun je lezen op:
