Javier Milei heeft laten zien dat er nieuwe strategische opties zijn voor een libertarische beweging. Zoals in 1 keer doorstoten en de president leveren. Zijn er ook andere opties? Het standaard doel van een libertarische partij is een land geleidelijk aan libertarisch maken, is dat realistisch? Moet de LP niet hoger mikken? Of is er wellicht een andere optie dan een heel land libertarisch maken? En zou een libertarische partij geen bescheidenere doelstelling moeten hebben dan het hele land op termijn libertarisch te maken? Dit artikel verkent de verschillende opties.

De opties behandeld in dit artikel zijn:

  1. Big bang, in 1 klap een heel land libertarisch maken (Milei model).
  2. Geleidelijk model, langzame transitie naar een libertarisch land.
  3. Opt Out model, streven naar zoveel mogelijk eigen verantwoording voor hen die dat wensen 

1] De big bang

Dit is de snelste weg. Alleen in landen die zeer grote problemen hebben zouden de inwoners ervoor open kunnen staan om dit te overwegen. Helaas zijn de inwoners van een land als Argentinië dat steeds voor collectivistische oplossingen heeft gekozen niet opeens andere mensen geworden. Milei vertegenwoordigde de duidelijkste tegenbeweging. Tegen de bestuurlijke en de economische elite die in Argentinië wist te overleven. Daarom is dit waarschijnlijk niet de methode die op duurzame wijze het libertarisme vestigt omdat het waarschijnlijk ging om een tegenstem en niet een stem voor libertarisme. Argentinië is in het verleden uit diepe economische dalen gekropen en iedere keer dat het de goede kant op ging begonnen de Argentijnen weer te herverdelen. Dat er nu aan de top een min of meer libertarische leider staat wil niet zeggen dat de Argentijnen libertarisch zijn. Wil libertarisme zegevieren dan moet 80 tot 90 procent van de bevolking voor het libertarisme stemmen. En moet dit geen tegenstem zijn.

Libertarisme is vooral bottom up. Milei zou eigenlijk het Argentinië zoals het voor 1861 bestond als model moeten hanteren (toen was Argentinië nog geen eenheidsstaat). Hoe kleiner de bestuurlijke eenheden hoe minder schadelijk vanuit libertarisch perspectief. De Nederlandse LP zou eigenlijk de provincies een veel centralere plaats moeten toekennen. Veel belangrijker dan Den Haag. Zoals ooit in het stadhouderloze tijdperk. En de gemeentes zouden eigenlijk de dominante macht moeten uitoefenen binnen provincies. De conclusie is dat er vraagtekens gezet kunnen worden bij het libertarische gehalte van de bevolking van Argentinië en dat een libertarische president een land niet noodzakelijk libertarisch maakt.

2] Transitie naar een libertarisch NL

Het uiteindelijke doel is NL libertarisch maken via tussenstapjes. De LP is een trein naar vrijheid waar iedereen kan opstappen en als zijn niveau van vrijheid bereikt is stapt men uit. Voor het tijdperk-Milei was dit de meest gangbare doelstelling van libertarische partijen. Dit was ook de doelstelling van de LP. En velen zijn van mening dat dit ook nu nog de meest voor de hand liggende optie is. Het doel van de LP is de afgelopen verkiezingen het minarchisme geweest en ook hen die daadwerkelijk klassiek-liberaal zijn zouden waarschijnlijk het beste uit zijn bij de LP. Waarbij klassiek-liberaal gezien wordt als nachtwakersstaat plus onderwijs en eventueel infrastructuur. 

Een belangrijk aspect betreft de persoonlijkheid van mensen. Hoeveel mensen zijn liever volger en hoeveel mensen wensen eigen verantwoording? Als iedereen daadwerkelijk vrijheid wenste was dat er intussen wel. Men kan de stelling verdedigen dat stabiele samenlevingen ontstaan zijn doordat de mensen vooral ook het collectief, de samenleving, steunden. Dit is een proces dat al tienduizenden jaren aan de gang is en de menselijke geest in hoge mate gevormd heeft. Gehoorzaamheid aan het collectief was belangrijker dan individuele vrijheid om als groep, en dus ook als individu, te overleven. 

Slechts een gering percentage zelfstandige denkers kon worden getolereerd. Een stam zonder zelfstandige denkers ging ten onder en een stam met teveel zelfstandige denkers ging evenzeer ten onder. Je kan stellen dat de huidige bevolking hier tot op heden een afspiegeling van is. Er wordt gesteld dat minder dan 5 procent van de bevolking zo’n zelfstandig denker is die ook nog eens eigen vrijheid nastreeft. Dat betekent dat de LP nooit meer dan 5 procent van de stemmen zou kunnen krijgen. Met andere woorden, het mensbeeld, is iets dat duidelijk moet worden. Om de kans om tot een libertarische samenleving te komen te kunnen beoordelen.

3] Streven naar zoveel mogelijk eigen verantwoording voor hen die dat wensen

Dit grijpt terug op bovenstaande discussie. Als genetisch bepaald is dat een kleine minderheid zelfstandig wenst te worden vervallen beide voorgaande opties. Want de meeste mensen zullen juist vóór een vorm van collectivisme gaan. En dan is het doel van veel libertarische partijen, te komen tot een libertarisch land, onhaalbaar. We zien dat als er een economisch surplus is de bevolking een sterke drang heeft hiermee via de overheid sociale rechtvaardigheid af te dwingen. Dit betekent dat zelfs een vorm van klassiek liberalisme (leger, justitie, politie en een beetje educatie en infrastructuur) een brug te ver is.

De enige relevante optie is dan de minderheid die eigen verantwoording wenst zoveel ruimte te geven als een collectivistische samenleving toestaat. Dit zou dan het doel moeten zijn van een libertarische partij. En dan heb je het over ‘opt out’ voor zover dit gegund wordt.

Beperkingen libertarische politiek

Libertarisme gaat uit van het individu. Een land of regio wordt slechts libertarisch als de inwoners dit willen. Het is een misverstand dat een politieke partij een land libertarisch kan maken. Een libertarische partij heeft vooral haar nut in het verspreiden van de libertarische boodschap. En heeft als zodanig duidelijk een bestaansrecht. Het is echter onmogelijk libertarisme met macht te verspreiden en aan mensen op te dringen. Daarnaast kan een libertarische partij de minst slechte alternatieve beleidsopties steunen indien de partij in de Tweede Kamer vertegenwoordigd is. De meest realistische optie is optie 3. Zoveel mogelijk vrijheid proberen te regelen voor hen die daarvoor open staan. Dit is ook het moreel juiste. Libertariërs moeten collectivisten niet dwingen tot libertarisme, gelijk collectivisten libertariërs zoveel mogelijk vrijheid moeten gunnen. Het is puur en gerechtvaardigd egoïsme. Om eigen verantwoording als libertariër te eisen. Noach werd ook voor gek verklaard maar zijn tijdgenoten waren beter dan onze huidige tijdsgenoten, want die braken tenminste zijn schip niet af.

Voor een groot deel van de bevolking zal het libertarisme uiteindelijk een strijd tussen het onderbewuste en het bewuste worden. Het onderbewuste met een sterke drang naar sociale rechtvaardigheid. En het bewuste dat beseft dat vrijwillige interacties beter zijn dan dwang. Door vrijheden te regelen voor hen die eigen verantwoording wensen ontstaan er voorbeelden om te volgen. Mensen die eigen verantwoording pakken en toch sociaal zijn bijvoorbeeld. En kunnen mensen met een meer collectivistische persoonlijkheid zien dat waar de dwang en de staat onvermijdelijk falen de menselijke idealen wel bereikt kunnen worden in vrijheid door hen die daarvoor kiezen. En kan het bewuste de geest overwinnen.